Vụ tàu Trung Quốc phá hoại sâu bên trong khu vực chủ quyền của Việt Nam ngày 26/5 đang bị phản đối kịch liệt, trong khi thái độ leo thang gây hấn của Bắc Kinh trên Biển Đông được coi là không phải vấn đề của riêng Việt Nam.
> Trung Quốc cố tình gây cẳng thẳng / Ngang ngược xâm phạm
Trung Quốc ngang ngược xâm phạm

Lúc 5h5 sáng 26/5, nhóm 3 tàu hải giám của Trung Quốc bất ngờ xuất hiện để tấn công tàu thăm dò địa chấn Bình Minh 02 của Tập đoàn dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN), đang làm việc tại lô 148 trong phạm vi thềm lục địa 200 hải lý của Việt Nam. Tọa độ tàu Việt Nam bị tấn công ở vị trí 12 độ 48 phút 25 giây bắc và 111 độ 26 phút 48 giây đông.

Các tàu hải giám Trung Quốc đã chạy thẳng vào khu vực khảo sát của tàu Bình Minh 02 mà không hề có cảnh báo. Ông Đỗ Văn Hậu, Phó tổng giám đốc PVN, cho biết tàu của Việt Nam đã liên lạc nhưng không được phía tàu Trung Quốc đáp lại. Nhóm tàu hải giám này sau đó chủ động chạy qua khu vực thả dây cáp nhằm cắt cáp thăm dò của tàu Bình Minh 02.

Vị trí mà ba tàu hải giám Trung Quốc phá hoại thiết bị của tàu Bình Minh 02 chỉ cách mũi Đại Lãnh (Phú Yên) khoảng 120 hải lý, nằm hoàn toàn trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, không liên quan đến bất cứ tranh chấp nào. Các tàu Trung Quốc sau đó liên tiếp có hành động uy hiếp tàu Bình Minh 02 và thông báo là tàu Việt Nam đã vi phạm chủ quyền của Trung Quốc.

Sau nhiều tiếng quấy nhiễu, nhóm 3 tàu hải giám Trung Quốc mới chịu rút khỏi khu vực khảo sát của tàu Bình Minh 02 lúc 9h sáng cùng ngày. Trong khi đó, tàu Bình Minh 02 và các tàu bảo vệ đã phải dừng công việc trong cả ngày 26/5 và thu lại các thiết bị bị hỏng để sửa chữa. Tới 6h sáng ngày hôm sau, tàu Bình Minh 02 tiếp tục trở lại hoạt động.
Kịch liệt lên án Trung Quốc

Ngay trong ngày 27/5, đại diện Bộ Ngoại giao Việt Nam đã gặp đại diện sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội trao công hàm yêu cầu Trung Quốc chấm dứt những hành động vi phạm chủ quyền đối với thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Đồng thời Việt Nam yêu cầu Trung Quốc phải bồi thường thiệt hại cho tàu Bình Minh 02.

Nội dung công hàm nêu rõ hành động của Trung Quốc vi phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền Việt Nam đối với thềm lục địa của mình, vi phạm Công ước Luật biển năm 1982 của Liên Hợp Quốc, trái với tinh thần và lời văn của Tuyên bố năm 2002 giữa ASEAN và Trung Quốc về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), cũng như nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao hai nước Việt Nam và Trung Quốc về việc không làm phức tạp thêm tình hình Biển Đông.

Nhưng trong cuộc họp báo hôm 28/5, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Khương Du lại đưa ra một tuyên bố cho rằng Việt Nam thăm dò dầu khí tại vùng biển do Trung Quốc quản lý và việc các cơ quan hữu quan nước này thực hiện là tuân thủ luật biển và hoạt động giám sát trên vùng biển thuộc chủ quyền Trung Quốc. Bắc Kinh còn khẳng định họ luôn nỗ lực duy trì hoà bình trên Biển Đông.

Ngày 29/5, Bộ Ngoại giao Việt Nam tổ chức cuộc họp báo về sự kiện tàu Trung Quốc phá hoại. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Phương Nga tuyên bố: "Quan điểm của Việt Nam về vấn đề này là hết sức rõ ràng. Việt Nam kiên quyết phản đối hành động của phía Trung Quốc phá hoại, cản trở hoạt động thăm dò, khảo sát bình thường của Việt Nam trong vùng thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam".

Bà Nga cũng nhắc lại những yêu cầu đối với phía Trung Quốc như trong công hàm đã trao cho đại diện ngoại giao của Bắc Kinh, đồng thời bác bỏ tuyên bố ngày 28/5 của phía Trung Quốc và khẳng định khu vực mà Việt Nam tiến hành thăm dò hoàn toàn nằm trong khu vực vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa 200 hải lý của Việt Nam theo Công ước Luật Biển 1982, không phải khu vực tranh chấp hay do Trung Quốc quản lý.

Bộ Ngoại giao Việt Nam cho rằng Trung Quốc đang cố tình đánh lừa dư luận bằng cách làm cho dư luận hiểu nhầm khu vực không có tranh chấp thành khu vực có tranh chấp. "Trung Quốc kêu gọi giải quyết các tranh chấp liên quan bằng các biện pháp hòa bình nhưng chính các hành động của Trung Quốc đang làm phức tạp thêm tình hình Biển Đông", bà Nguyễn Phương Nga nói thêm.

Trong khi đó, chiều 31/5, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Khương Du một lần nữa đưa ra tuyên bố ngang ngược: "Tàu hải giám Trung Quốc đã thực thi hành động chấp pháp đối với tàu Việt Nam đang hoạt động phi pháp trên vùng biển của Trung Quốc, hành động của Trung Quốc là hoàn toàn chính đáng. Chúng tôi yêu cầu phía Việt Nam lập tức dừng mọi hoạt động xâm phạm chủ quyền lãnh hải, không được tạo ra những vụ tranh chấp mới trong vùng biển của Trung Quốc".

Đây là diễn biến mới nhất về thái độ của Trung Quốc luôn tìm cách rêu rao đòi chủ quyền vùng biển hoàn toàn thuộc Việt Nam, trong khi Bắc Kinh không hề có bất cứ cơ sở pháp lý nào. Trung tâm trong chính sách gây tranh cãi của Trung Quốc ở Biển Đông là yêu sách về "đường lưỡi bò" bị nhiều nước trong khu vực phản đối.